อีกหนึ่งสัญญาณเตือนโรคร้าย ภาวะดีซ่านในสุนัข!

อีกหนึ่งสัญญาณเตือนโรคร้าย ภาวะดีซ่านในสุนัข!

             "ภาวะดีซ่าน" หลายคนมักจะนึกภาพตามว่าเป็นลักษณะที่ร่างกายกลายเป็นสีเหลือง ที่ไม่ได้เกิดขึ้นในคนได้เท่านั้น แต่ยังสามารถเกิดขึ้นน้องหมาได้อีกด้วย..แล้วดีซ่าน คืออะไร เพื่อไม่ให้เป็นการเสียเวลา เรามาทำความเข้าใจ รับมือ และป้องกันภาวะดีซ่านในสุนัขกันเลยดีกว่า...  

รู้จักกับภาวะดีซ่านกันสักหน่อย

      ภาวะดีซ่าน (Jaundice) เกิดจากการที่ร่างกายมีปริมาณบิลิรูบิน (bilirubin) ในกระแสเลือดสูง) ซึ่งเจ้าบิลิรูบินนี้เป็นรงควัตถุที่มีสีเหลือง เมื่อมีมากก็จะไปสะสมตามเยื่อเมือก เยื่อบุตา เหงือก และผิวหนังของน้องหมา จนกลายเป็นสีเหลือง แม้แต่มูลสัตว์ก็อาจมีสีออกเหลือง ๆ และปัสสาวะก็อาจมีสีเหลืองเข้มขึ้นได้ด้วย ซึ่งภาวะดีซ่านนี้นั้นสามารถตรวจพบทางค่าชีวเคมีว่ามีความเข้มข้นของบิลิรูบินที่สูงขึ้นกว่าปกติ ได้ก่อนที่จะแสดงอาการออกมาเสียอีก

ถ้าบิลิรูบินมีปริมาณปกติร่างกายก็กำจัดได้ชิล แต่ถ้าเมื่อใดที่มีบิลิรูบินมากเกินไปร่างกายเกิดกำจัดไม่ทัน บิลิรูบินมันไม่มีที่ไปไง ก็เลยไปสะสมและฝังตัวตามอวัยวะต่าง ๆ ทั้งภายในและภายนอกร่างกาย ทำให้เราเห็นว่าเยื่อเมือก เยื่อบุตา เหงือก และผิวหนังของน้องหมามีสีผิดปกติไป (สีเหลือง) เกิดเป็นภาวะดีซ่านนั่นเอง

สาเหตุของภาวะดีซ่าน

      ความจริงแล้วภาวะดีซ่านนั้นเกิดได้หลาย 3 กลุ่มหลัก ๆ คือ

1. สาเหตุเกิดจากโรคอะไรก็ตามที่ไปทำให้เม็ดเลือดแดงแตกหรือถูกทำลายมากเกินไป เช่น การติดเชื้อในกระแสเลือด โรคภูมิคุ้มกันทำลายเม็ดเลือดแดงของตัวเอง (IMHA) ภาวะโลหิตจางจากเม็ดเลือดแตก เป็นต้น

2. สาเหตุที่ตับ พอตับผิดปกติก็ไปส่งผลให้การเปลี่ยนแปลงโครงสร้างของบิลิรูบินให้เป็นรูปที่ละลายน้ำได้ เพื่อจะได้กำจัดออกไปนั้นไม่สามารถทำได้ บิลิรูบินก็เลยสูงขึ้น เช่น โรคไวรัสตับอักเสบ โรคมะเร็งที่ตับ โรคฉี่หนู ได้รับสารพิษ เป็นต้น

 3. สาเหตุหลังออกจากตับ เกิดเพราะร่างกายไม่สามารถลำเลียงเอาบิลิรูบินขับออกไปทิ้งได้ตามปกติ เช่น การอุดตันหรือการระบายน้ำดีลดลง โรคนิ่วในท่อน้ำดี โรคตับอ่อนอักเสบ ความผิดปกติในทางเดินอาหาร เป็นต้น อย่างไรก็ดี

 การป้องกันภาวะดีซ่านทำได้หรือไม่

การป้องกันสุขภาพโดยรวมจึงเป็นเรื่องสำคัญ การรักษาความสะอาดเพื่อป้องกันการติดเชื้อ การป้องกันเห็บเพื่อป้องกันโรคพยาธิในเม็ดเลือด การพาน้องไปฉีดวัคซีนรวมเพื่อป้องกันโรคไวรัสตับอักเสบในสุนัข การหลีกเลี่ยงสารเคมีที่เป็นอันตรายต่อตับ การให้น้องหมากินอาหารที่ถูกสุขลักษณะ การควบคุมน้ำหนักอย่าให้สุนัขอ้วนหรือมีไขมันมาสะสมและก่อตัวขึ้นที่ตับ หลีกเลี่ยงการให้ยารักษาสุนัขเองโดยไม่ได้ปรึกษาสัตวแพทย์ก่อน เพราะยาบางชนิดมีผลต่อตับ โดยเฉพาะพวกกลุ่มยาลดไข้และแก้อักเสบ ตลอดจนการไม่ทำให้สุนัขเครียดเป็นเวลานาน ๆ จนเป็นสาเหตุให้ภูมิคุ้นกันตก เพราะจะเสี่ยงต่อการติดเชื้อโรค

สรุปว่า ภาวะดีซ่านไม่ใช่โรค แต่เกิดการโรคอะไรก็ได้ที่ไปทำให้ร่างกายมีบิลิรูบินสูงขึ้น เนื่องจากบิลิรูบินเป็นรงควัตถุสีเหลืองเมื่อมีจำนวนมากก็ไปสะสมตามเยื่อเมือกในอวัยวะต่าง ๆ ได้ เราก็เลยเห็นอาการเช่นนั้น แต่ความจริงเราสามารถตรวจทราบภาวะดีซ่านได้ ก่อนที่ร่างกายจะแสดงอาการออกมาเสียอีก โดยตรวจดูค่าบิลิรูบินในกระแสเลือดหรือในปัสสาวะ อย่างไรก็ดีเราจะต้องตรวจอย่างอื่นเพิ่มเติมด้วย เพื่อหาสาเหตุของโรคที่แท้จริงต่อไป เพราะเมื่อเราทราบว่าน้องหมาป่วยเป็นโรคอะไรแล้ว ก็จะได้ทำการรักษาโรคนั้นให้หาย สุดท้ายภาวะดีซ่านก็จะดีขึ้นเช่นกัน